Het is erg opvallend dat vrijwel al mijn clienten de laatste jaren onder de noemer HSP, hoogsensitief persoon vallen. Onwillekeurig worden ze waarschijnlijk aangetrokken door wat ik zelf als HSPer uitstraal op de site. Ik ben erg blij met deze instroom omdat je elkaar sneller aanvoelt en snel kunt schakelen en improviseren. Ook het vermogen om in beelden te denken helpt enorm bij mijn vorm van therapie die veel metaforen en visualisaties omvat.
Parentificatie is een ongezonde en vaak onzichtbare vorm van geestelijke mishandeling en trauma van een kind met verreikende gevolgen voor zijn emotionele welzijn. Als je opgroeit in een gezin waar de rust en veiligheid niet altijd kan worden gewaarborgd omdat een of beide ouders in beslag worden genomen door hun eigen problematiek, loopt het kind grote kans zich veel te volwassen te gaan gedragen en de ouders liever niet “lastig valt” met zijn of haar problemen en vragen. (Zie innerlijk kind/Inner Child)Aangezien HSP zijn altijd samengaat met hoogbegaafd zijn is het kind in staat op een veel hoger en volwassener niveau te denken en zichzelf te programmeren in een op dat moment “noodzakelijk” lijkend overlevingsmechanisme.
Toch wordt hier nauwelijks over gesproken en in sommige culturen kan het zelfs worden gezien als acceptabel. Het gebeurt wanneer de rollen tussen ouder en kind worden omgedraaid. het kind neemt de rol van verzorger, beschermer en in het geval van conflicten tussen de ouder ook vaak de rol van mediator aan. Het kind offert zijn eigen behoeften en verlangens op om er voor te zorgen dat de ouders kunnen blijven functioneren. Hierdoor leert het kind zijn eigen behoeften niet te herkennen en leert het niet om gezonde grenzen aan te geven als kind en ook later niet in relaties. Soms ontstaat er een situatie die wordt omschreven als “emotionele incest”, het kind krijgt hier informatie van de ouders te horen die niet behoren tot het ontwikkelings niveau van het kind en dat zich hier verplicht voelt in de rol van de verzorger/ouder/vertrouwenspersoon om met veel kunst en vliegwerk er voor de ouder te zijn.
Parentificatie is een zeer beladen term en moet ook zeker niet worden onderschat. Het vormt je op een dusdanige manier tot iemand die erg bewust is van de behoeften en moeilijkheden van vrijwel iedereen in zijn omgeving. Opvallend veel hulpverleners hebben te maken met dit overlevingsmechanisme. het is een strategie waar ze als kind gebruik van hebben moeten maken om het gezin zo goed mogelijk te laten functioneren. Ik heb t idee dat vooral HSP ers (Hoog Sensitieve Persoonlijkheden) alle capaciteiten in huis hebben om deze zware rol van “hulpverlener” in het gezin te kunnen vervullen. HSPers zijn enorm intuitief en empatisch en heel vaak hoogbegaafd. Door al deze voelsprieten is het eigenlijk onmogelijk voorbij te gaan aan de beschadigde patronen. Het verdriet en de noodzaak tot aanvoelen, geven en redden maakt je al op jonge leeftijd een kleine volwassene.
Wat heel vaak wordt gehoord is de uitroep: “Maar dat is toch verschrikkelijk dat een kind in parentificatie terecht moet komen!”
Inderdaad dat is niet zoals een kind zou moeten opgroeien, maar zoals bij elk overlevingsmechanisme is hier een vervorming in het natuurlijke gedrag ontstaan om te kunnen “OVERLEVEN”. HSP kinderen zijn van nature empatisch en zelfs als ze opgroeien in een gezin met gezonde patronen zijn ze geneigd om zich in te zetten waar ze dat maar nodig lijkt. Als dit gebeurt op een ontspannen manier in de vorm van taken die ze aankunnen en het liefst op een speelse manier is dit een taak die ze graag aangaan. Het zit nu eenmaal in de persoonlijkheid en is een goeie training voor de toekomst. Opvallend veel hulpverleners hebben hun vaardigheden al in hun vroege jeugd ontdekt en er hun beroep van gemaakt. Voordeel van een opleiding tot hulpverlener is het proces van zelfreflectie in de opleiding, hierdoor komen valkuilen meestal aan het licht zodat je je eigen belemmerende patronen kunt herkennen en er mee aan het werk kan gaan.
Hoe verschrikkelijk het ook kan zijn dat een kind hier in terecht komt, het alternatief is waarschijnlijk nog veel desastreuzer. Een HSP kind is veel beter in staat om de patronen van de ouders of verzorgers te doorzien. Het is daardoor beter in staat om te begrijpen dat de emotionele verwaarlozing en/of de mishandeling op welk ander gebied dan ook te maken heeft met de beschadiging van de volwassene. Het kind begrijpt hun behoeften en zal zich sterk inzetten om te geven wat nodig is om de sfeer in huis zo goed mogelijk te laten zijn. De behoeften van de volwassenen worden als belangrijker ingeschat als die van het hem/haar zelf. De beslissing en noodzaak om niet zo snel te komen met zijn eigen problemen wordt vaak nog bevestigtigd als een broer of zusje al heel veel aandacht opeist. Een gezinslid dat kampt met een lichamelijke of geestelijke problematiek staat sowieso al in het brandpunt van de aandacht. Het HSP kind zal dan zeker een stapje terugdoen wat betreft de dingen waar hij/zij mee kampt. De eigen problemen worden door het kind gebagatelliseerd en als minder urgent gezien dan de behoeften en aandacht die er naar het “zorgenkind/ouder” gaat. Later in het leven ben je dan ook niet in eerste instantie geneigd en gewend om voor je eigen problematiek de aandacht te vragen. Dit kan resulteren in co-dependente relaties waar je jezelf weg kunt cijferen ten behoeve van je partner. (Zie relatieverlaving en co-dependentie)
Het desastreuze alternatief waar niet HSP kinderen veel makkelijker in terecht kunnen komen!
Als je niet beschikt over het inzicht dat je hebt als HSP kind is het veel vaker voorkomend dat je alle verschrikkelijk dingen die je meemaakt betrekt op jezelf. Je denkt, “zie je wel ik ben vast niet leuk of lief genoeg dat ik zo wordt behandeld, pijn wordt gedaan of verwaarloosd”. Hier kan het begin van een narcistische beschadiging worden herkend. Het kind trekt dan de conclusie: ” Ik ben niet leuk genoeg en daarom wordt ik zo behandeld”. Deze conclusie is zo pijnlijk dat dit inzicht wordt verdrongen maar speelt onbewust nog sterk door in de manier waarop het kind op latere leeftijd met zichzelf en de wereld omgaat. Onbedwingbare bewijsdrang om geaccepteerd en gerespecteerd te worden. Hierbij worden vaak geen middelen of leugens geschuwd. Dit zijn grotendeels onbewuste handelingen en uitspraken omdat ze komen uit een deel van de persoonlijkheid dat is gedissocieerd. Bijkomend probleem is dat therapie niet aanlokkelijk lijkt omdat de therapeut wel eens zou kunnen uitvinden dat ze een “vreselijke persoon” zijn. Een patstelling!